Władza wójta w polskiej gminie to temat, który dotyka każdego mieszkańca, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. To właśnie od tej osoby zależy wiele decyzji wpływających na nasze codzienne życie – od jakości dróg po funkcjonowanie lokalnych szkół. Warto więc poznać podstawowe zasady związane z tą ważną funkcją samorządową.
Jakie są obowiązki wójta w gminie?
Wójt jako szef gminy ma na głowie sporo spraw. Zarządza gminnym budżetem i dba o to, żeby każda złotówka była dobrze wydana. To taki gospodarz, który pilnuje, żeby w gminie wszystko działało jak w zegarku.
- Reprezentuje gminę na zewnątrz
- Zatrudnia i zwalnia pracowników urzędu
- Wydaje zarządzenia i decyzje administracyjne
- Przygotowuje projekty uchwał
- Wykonuje budżet gminy
Na co dzień współpracuje z radą gminy i różnymi instytucjami. Ciekawostką jest, że wójt może jednoosobowo podejmować decyzje w sprawach niecierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego. To taka „szybka ścieżka” w nagłych sytuacjach.
Ile lat może rządzić wójt – limity kadencji
Od 2018 roku w Polsce wprowadzono ograniczenie liczby kadencji wójta do dwóch. Oznacza to, że jedna osoba może pełnić tę funkcję maksymalnie przez 10 lat. To spora zmiana w porównaniu z wcześniejszymi przepisami, które nie przewidywały żadnych limitów.
Warto wiedzieć, że:
- Pierwsza kadencja liczy się od 2018 roku
- Wcześniejsze kadencje nie są brane pod uwagę
- Limit dotyczy też burmistrzów i prezydentów miast
Ciekawostka: niektórzy włodarze gmin sprawowali swoje funkcje nawet przez 30 lat! Teraz taka sytuacja nie będzie już możliwa. Po zakończeniu drugiej kadencji wójt musi zrobić sobie przerwę – nie może od razu startować w kolejnych wyborach w tej samej gminie.
Na czym polega wybór wójta w wyborach?
Wybór wójta odbywa się w wyborach bezpośrednich, gdzie mieszkańcy gminy sami decydują, kto będzie sprawował tę funkcję. Każdy uprawniony wyborca może oddać jeden głos na wybranego kandydata.
Do wzięcia udziału w wyborach na wójta uprawnieni są wszyscy pełnoletni obywatele zamieszkujący daną gminę. Ciekawostką jest, że od 2018 roku kandydat na wójta może startować maksymalnie w dwóch kadencjach w tej samej gminie.
- Kandydat musi mieć ukończone 25 lat
- Nie może być karany za przestępstwo umyślne
- Musi posiadać prawa wyborcze
Wybory wójta odbywają się razem z wyborami do rady gminy. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż 50% głosów, organizowana jest druga tura wyborów.
Co może zrobić wójt podczas swojej kadencji?
Wójt posiada szerokie uprawnienia w zakresie zarządzania gminą. Do jego głównych zadań należy reprezentowanie gminy na zewnątrz oraz kierowanie bieżącymi sprawami. Może wydawać zarządzenia, powoływać i odwoływać swoich zastępców oraz kierowników gminnych jednostek.
- Zarządzanie budżetem gminy
- Nadzór nad inwestycjami
- Zatrudnianie pracowników urzędu
- Wydawanie decyzji administracyjnych
Ciekawostka: Wójt może również nadawać honorowe obywatelstwo gminy zasłużonym mieszkańcom.
Poza typowymi obowiązkami administracyjnymi, wójt może inicjować projekty rozwojowe, współpracować z innymi samorządami i pozyskiwać fundusze zewnętrzne. Ma też prawo do określania strategii rozwoju gminy i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań.
Wójt pełni swoją funkcję przez 5 lat – to nowy okres kadencji wprowadzony w 2018 roku. Kieruje gminą, reprezentuje ją na zewnątrz i odpowiada za realizację budżetu, ale co ciekawe, może zostać odwołany przed końcem kadencji w referendum. Zastanawiasz się czasem, jak wielki wpływ na Twoją lokalną społeczność ma jedna osoba wybrana w bezpośrednich wyborach?
